سری مقالات"شاه کلید انگلیسی" فقط در همین پست آپدیت و به روز میشود
عصر خودفروشی روشنفکران
نیزان، 7 فوریه 1905 در شهر تور فرانسه به دنیا آمد؛
سالی که دو دوست دیگرش، یعنی ژان پل سارتر و ریمون آرون نیز متولد شدند. از قضاء،
پُر سر و صداترین نزاعهای روشنفکری دهه 1940 به بعد میان این 2 رفیق صمیمیِ نیزان
رقم خورد و سارتر و آرون همواره یک پای اصلی دعوا با یکدیگر بودند. پُل نیزان،
فرزند دوم خانوادهای متوسط بود و تنها خواهرش را در هفتسالگی از دست داد. پدرش
پییر، مهندس راه آهن و مادرش کلمانتین، زنی خانهدار و یک مسیحی پارسا بود. سال
1917، آنان پسر 12 ساله خود را برای ادامه تحصیل به پاریس فرستادند.19 پُل به مدرسه
هنری چهارم، بهترین دبیرستان فرانسه رفت و از 16 سالگی، دوستی جاودانهاش با سارتر
شروع شد. در پایان دوره دبیرستان، هر دو تحت تاثیر فلسفة اخلاق هانری برگسون بودند.
سال 1924، آنها امتحان ورودی دانشسرای عالی فرانسه را با موفقیت پشت سر میگذارند
و سارتر در میان 35 داوطلب، رتبه اول را کسب میکند.20 پس از او سیمون دوبووار، پل
نیزان و ریمون آرون قرار میگیرند. 5 سال بعد، این 4 رفیق جدانشدنی که به «حلقه
نخبهگرایان دانشسرا» شهرت داشتند، باز با همین رتبهها امتحانات فارغالتحصیلی
رشته فلسفه را به پایان بردند. در آن دوران، آراء و آثار نیزان و سارتر همواره
بحثبرانگیز بود و همکلاسیهای آنان از خود میپرسیدند کدام یک زودتر به شهرت
خواهند رسید؟ به باور ریمون آرون، «نیزان در ادبیات و سارتر در فلسفه ماندگار
خواهند شد.»21 گرچه به سارتر جایزه نوبل ادبیات دادند (و آن را نپذیرفت)، اما امروز
نیزان را با 3 اثر داستانی آنتون بلوایه (1933)، اسب تراوا (1935) و توطئه (1938)
در زمرة 10 رماننویس و روشنفکر برجسته تاریخ فرانسه میدانند.22
ظهور پل نیزان به عنوان یک روشنفکر جدلگرا و مبارز، حاصل سفرش در سال 1926 به جزیره مسلماننشین «عدن عربی» در یمن جنوبی است؛ یکی از مهم ترین بندرگاههای تجاری کرانه اقیانوس هند که از سال 1839 تا 1967 در قبضة انگلیسیها بود و همچنان مسلمانکشی در آن منطقه ادامه داشت. مشاهدات نیزان 21 ساله در این سفر از وضع «مسلمانان استعمار شده» او را سخت تکان داد و مانند کارل کروز به پژوهش درباره واژگان و مفاهیمی پرداخت که سیاستمداران لیبرال برای توجیه جنگطلبی خود از آن استفاده میکنند. در نخستین کتابش به نام عدن عربی با نقد عمیق عملکرد نظام سرمایهداری نوشت:
اين نقشههای جنگ را که شما اسم «تجارت»، «ترانزيت» و... بر آن میگذارید، آيا فکر ميکنيد اين «کلمات» تا ابد توجیهی بر همه کارهایتان خواهند بود؟! 23
نیزان پس از 9 ماه اقامت در جزیره عدن عربی به پاریس بازگشت و با هنریت هلوفن ازدواج کرد. سال 1928، صاحب دختری به نام آنه ماری شد؛ یعنی مادر ایمانوئل تود، فیلسوفِ ستایشگر شیعه و جنبش حزبالله لبنان که صاحب کتاب مشهور فروپاشی نظام آمریکایی است. سفر به عدن عربی برای نیزان آغاز مبارزهای بیانتها بود و او را مانند بسیاری از روشنفکران اروپایی آن دوران، در سال 1929 به سوی اندیشههای مارکسیستی کشاند. گرچه سرانجام از حزب کمونیست فرانسه برید و به سبب نوشتن کتاب وقایع سپتامبر علیه استالین، کمونیستها او را خائن نامیدند.24
یک سال پس از انتشار کتاب عدن عربی، نیزان در سال 1932 رساله سگهای پاسبان را برای چاپ به انتشارات Rieder پاریس سپرد. او با نقد آراء فیلسوفان محبوبش هانری برگسون (برنده جایزه نوبل ادبیات سال 1927) و ژاک مارتین (که از دهه 1950 به مراوده با افسران فرهنگی سازمان سیا پرداخت)، زیربنای «نظریه خودفروشی روشنفکران» را ارائه کرد.25 نیزان میگفت بقاء نظام لیبرال سرمایهداری در گرو پایین آوردن فرهنگ و شعور مردم است، چون دانش و اطلاعات در هر انسانی «توانایی درک واقعیتی که در آن زندگی میکنند» را افزایش میدهد و اگر انسانها واقعیت موجود جهان را درک کنند، خواهان دگرگونی آن میشوند. در این نقطه، پُل نیزان 27 ساله با کارل کروز همداستان میشود:
روشنفکران به کمک «فرهنگ سرمایهداری» میآیند تا با «جنگ فلسفی»، «فریب فرهنگی» و «مانورهای تبلیغاتی بزرگ» مردم را تحمیق کنند و توانایی آنان برای «درک واقعیت» را از بین ببرند.26
نیزان مینویسد لیبرالها برای نابودی «حس درک واقعیت» عدهای روشنفکر نخبه را به عنوان «کفیل حقیقت» به مردم معرفی میکنند؛ نخبگانی که تنها وظیفهشان ارائه «روایتی ریاکارانه از حقیقت» است و همیشه در «حیطه ظواهر» باقی میمانند تا مردم را از واقعیت و حقیقت دور نگه دارند. نیزان ماموریت آنها را به کار یک «مُسکن» تشبیه میسازد، همان «سگهای پاسبان» که در تلاش برای «حفظ وضع موجود» هستند:
از فلسفه تا مطبوعات لیبرال سرمایهداری، همه «برگه ماموريت» نسبتاً مشابهی دارند: هر يک ماموريت دارد تا با خوب نشان دادن، نجيب نماياندن و توجيه يک حکم، آن را به مردم بقبولاند؛ مردمی که باید با ابلاغ پیامهای مورد توافق و در عین حال گاهی متفاوت، «آرام» نگه داشته شوند.27
او همین رای را درباره فاشیستها و کمی بعدتر علیه کمونیستها تکرار کرد.28 طایفهای دیگر از اندیشمندان نیز همواره زیر نگاه نقادانه نیزان قرار داشتند. در رساله سگهای پاسبان از فیلسوفانی مینویسد که در میانه کارزار جنگ و آشوب «همچنان به سکوت ادامه میدهند» و به شغلِ بافتن اراجیف منطقی برای بشریت مشغولند:
چقدر آسانتر است که به موضوعات خطرناک اعتناء نکنیم و در عین حال، به ابزار خوشتراش و جهانگستر عقل صیقل بزنیم! در سکوت بیارامیم و در چرت خوش عافیتطلبی قصه ببافیم. در انتظار کسی (غیر از خودمان) بمانیم که بیاید و همه چیز را رو به راه کند.29
به گمان پل نیزان ریشه «ماموریتِ فلسفی- مطبوعاتی» لیبرالها را باید در فلسفه انگلیسی جستوجو کرد؛ جایی که سِرفرانسیس بیکن در قامت یکی از پیشروان فراماسونری، فلسفه و قدرت را به هم گره زد و سنگ بنای «خودفروشی فیلسوفان» را گذاشت.
برای مطالعه ارجاعات وپانوشتها به نسخه چاپی کتاب «شاه کلید انگلیسی» که در آینده نزدیک منتشر خواهد شد ، مراجعه فرمایید .
ظهور پل نیزان به عنوان یک روشنفکر جدلگرا و مبارز، حاصل سفرش در سال 1926 به جزیره مسلماننشین «عدن عربی» در یمن جنوبی است؛ یکی از مهم ترین بندرگاههای تجاری کرانه اقیانوس هند که از سال 1839 تا 1967 در قبضة انگلیسیها بود و همچنان مسلمانکشی در آن منطقه ادامه داشت. مشاهدات نیزان 21 ساله در این سفر از وضع «مسلمانان استعمار شده» او را سخت تکان داد و مانند کارل کروز به پژوهش درباره واژگان و مفاهیمی پرداخت که سیاستمداران لیبرال برای توجیه جنگطلبی خود از آن استفاده میکنند. در نخستین کتابش به نام عدن عربی با نقد عمیق عملکرد نظام سرمایهداری نوشت:
اين نقشههای جنگ را که شما اسم «تجارت»، «ترانزيت» و... بر آن میگذارید، آيا فکر ميکنيد اين «کلمات» تا ابد توجیهی بر همه کارهایتان خواهند بود؟! 23
نیزان پس از 9 ماه اقامت در جزیره عدن عربی به پاریس بازگشت و با هنریت هلوفن ازدواج کرد. سال 1928، صاحب دختری به نام آنه ماری شد؛ یعنی مادر ایمانوئل تود، فیلسوفِ ستایشگر شیعه و جنبش حزبالله لبنان که صاحب کتاب مشهور فروپاشی نظام آمریکایی است. سفر به عدن عربی برای نیزان آغاز مبارزهای بیانتها بود و او را مانند بسیاری از روشنفکران اروپایی آن دوران، در سال 1929 به سوی اندیشههای مارکسیستی کشاند. گرچه سرانجام از حزب کمونیست فرانسه برید و به سبب نوشتن کتاب وقایع سپتامبر علیه استالین، کمونیستها او را خائن نامیدند.24
یک سال پس از انتشار کتاب عدن عربی، نیزان در سال 1932 رساله سگهای پاسبان را برای چاپ به انتشارات Rieder پاریس سپرد. او با نقد آراء فیلسوفان محبوبش هانری برگسون (برنده جایزه نوبل ادبیات سال 1927) و ژاک مارتین (که از دهه 1950 به مراوده با افسران فرهنگی سازمان سیا پرداخت)، زیربنای «نظریه خودفروشی روشنفکران» را ارائه کرد.25 نیزان میگفت بقاء نظام لیبرال سرمایهداری در گرو پایین آوردن فرهنگ و شعور مردم است، چون دانش و اطلاعات در هر انسانی «توانایی درک واقعیتی که در آن زندگی میکنند» را افزایش میدهد و اگر انسانها واقعیت موجود جهان را درک کنند، خواهان دگرگونی آن میشوند. در این نقطه، پُل نیزان 27 ساله با کارل کروز همداستان میشود:
روشنفکران به کمک «فرهنگ سرمایهداری» میآیند تا با «جنگ فلسفی»، «فریب فرهنگی» و «مانورهای تبلیغاتی بزرگ» مردم را تحمیق کنند و توانایی آنان برای «درک واقعیت» را از بین ببرند.26
نیزان مینویسد لیبرالها برای نابودی «حس درک واقعیت» عدهای روشنفکر نخبه را به عنوان «کفیل حقیقت» به مردم معرفی میکنند؛ نخبگانی که تنها وظیفهشان ارائه «روایتی ریاکارانه از حقیقت» است و همیشه در «حیطه ظواهر» باقی میمانند تا مردم را از واقعیت و حقیقت دور نگه دارند. نیزان ماموریت آنها را به کار یک «مُسکن» تشبیه میسازد، همان «سگهای پاسبان» که در تلاش برای «حفظ وضع موجود» هستند:
از فلسفه تا مطبوعات لیبرال سرمایهداری، همه «برگه ماموريت» نسبتاً مشابهی دارند: هر يک ماموريت دارد تا با خوب نشان دادن، نجيب نماياندن و توجيه يک حکم، آن را به مردم بقبولاند؛ مردمی که باید با ابلاغ پیامهای مورد توافق و در عین حال گاهی متفاوت، «آرام» نگه داشته شوند.27
او همین رای را درباره فاشیستها و کمی بعدتر علیه کمونیستها تکرار کرد.28 طایفهای دیگر از اندیشمندان نیز همواره زیر نگاه نقادانه نیزان قرار داشتند. در رساله سگهای پاسبان از فیلسوفانی مینویسد که در میانه کارزار جنگ و آشوب «همچنان به سکوت ادامه میدهند» و به شغلِ بافتن اراجیف منطقی برای بشریت مشغولند:
چقدر آسانتر است که به موضوعات خطرناک اعتناء نکنیم و در عین حال، به ابزار خوشتراش و جهانگستر عقل صیقل بزنیم! در سکوت بیارامیم و در چرت خوش عافیتطلبی قصه ببافیم. در انتظار کسی (غیر از خودمان) بمانیم که بیاید و همه چیز را رو به راه کند.29
به گمان پل نیزان ریشه «ماموریتِ فلسفی- مطبوعاتی» لیبرالها را باید در فلسفه انگلیسی جستوجو کرد؛ جایی که سِرفرانسیس بیکن در قامت یکی از پیشروان فراماسونری، فلسفه و قدرت را به هم گره زد و سنگ بنای «خودفروشی فیلسوفان» را گذاشت.
برای مطالعه ارجاعات وپانوشتها به نسخه چاپی کتاب «شاه کلید انگلیسی» که در آینده نزدیک منتشر خواهد شد ، مراجعه فرمایید .
نویسنده: پیام فضلی نژاد
صفحه مطالب مرتبط: شاه کلید انگلیسی
گردآوری: هکران قلب ها ومغزها